Beslist Geen Socialist!
De Nieuwe Kamervoorzitter Bosma is zijn
werkzaamheden begonnen met het voorlezen van ...een gedicht. En wel
een gedicht van Gerard Reve. Waaromjuist Reve? Met die keuze maakte Bosma
een duidelijk statement, al heb ik de indruk dat maar weinigen dit
begrepen hebben. .
In 1975 hield Gerard Reve tijdens de
poëzienacht in Kortrijk een schokkende voordracht.
Reve verscheen op het podium gekleed in
een zwart overhemd met een zilveren kruis op de borst, met daarnaast
een paar andere zilveren symbolen, hamer & sikkel, een Ban de
Bom-teken en een hakenkruis.
Met luide stem
declameerde hij zijn gedicht 'Voor eigen erf '.
Bij de slotzin “Op
naar de Blanke Almacht!' stak hij zijn witgebalde vuist omhoog.
Vier jaar eerde in
1971 schreef Reve aan Simon Carmiggelt: “Ik ben er erg voor dat die
prachtvolken zo gauw mogelijk geheel onafhankelijk worden. ..Zodat we
ze allemaal met een zak vol spiegeltjes en kralen op hun Tjoeki
Tjoeki stoomboot
kunnen zetten op
enkele reis Takki Takki Oerwoud.
Collega-schrijver Harry Mulisch zag het
met lede ogen aan. Hij schreef in 1976 het pamflet “Het ironische
van de ironie”.
Reve was door de dubbele bodem van de
ironie zijn gezakt. “Wie ironisch spreekt zegt het tegendeel van
wat hij meent, maar zodanig dat een ander dat doorziet.
Reve zegt wat hij meent, maar zodanig,
dat de ander dat niet doorheeft en denkt nog steeds met ironie van
doen te hebben.”
Toen Bram Peper 15 jaar burgemeester
van Rotterdam was, gaf hij een feest. Daarop was Gerard Reve met stip
de hoofdgast. Gerard sprak toen de memorabele woorden: “Bram is een
fatsoenlijk man. Beslist geen socialist!”
Dat laatste had Gerard pijnlijk goed
gezien.
Inmiddels weten wij immers dat de Joop
den Uyl-lezing die Wim Kok hield op 11 december 1995 in De Rode Hoed
in Amsterdam, de beruchte “Ideologische Veren” lezing, geschreven
is door ghostwriter Bram Peper.
De sleutelzin daarvan luidde
“Het afschudden van de ideologische
veren is ...in bepaalde opzichten een bevrijdende ervaring.”
Bevrijdende ervaring? De Leer van de
Sociaal-Democratie overboord? Joop Den Uyl, tot wiens eerbetoon zo'n
lezing wordt geacht te worden gehouden, de man van de spreiding van
kennis, inkomen en macht, moet zich in zijn graf hebben omgedraaid.
Wij weten inmiddels ook dat die
'Ideologische veren' -zin aan Bram was ingefluisterd door zijn
toenmalige levenspartner Neelie Kroes, de Marktfundamentaliste
! Beslist Geen Socialiste! Geen wonder dat de PvdA sindsdien zo
gekelderd is.
Wat de vriendschap tussen die beide
Beslist- Geen -Socialisten Reve & Peper betreft, die heeft
uiteindelijk geresulteerd in Brieven aan Bram P. 1987 -1999.
Op zijn interesse in poëzie heb ik
toentertijd Bram Peper aangesproken. En wel met mijn voorstel om de
raadsvergaderingen met een gedicht te beginnen. Dat voorstel nam hij
zonder meer over. Ik hoefde niet eens een motie in te dienen.
Beslist-Geen – Socialist Peper was
Beslist-Geen-Socialist Bosma ver voor!
Een tijd lang heeft toen, eentje per
vergadering, ieder raadslid enthousiast zijn favoriete gedicht
voorgelezen. En die gedichten zijn vervolgens gebundeld en fraai
uitgegeven.
Het boekje heeft nog jarenlang als
relatiegeschenk van de gemeente Rotterdam gediend. Totdat de voorraad
op was.
Maar Peper was niet de enige politicus
onder invloed van Gerard Reve. Pim Fortuyn was het ook..
Pim en ik waren begin Jaren Negentig
beiden verbonden aan de Erasmusuniversiteit.
Op zekere dag werd ik door hem in mijn
kamertje in de hoogbouw (H 16-23 ) bezocht En dat had de volgende
reden.
Docent criminologie was toen mijn baan,
maar in mijn vrije tijd was ik redacteur van het litterair maandblad
Rotterdams Mooi .
Pim had een fraaie roze met goud
bedrukte enveloppe bij zich – zijn broer had een
enveloppenfabriekje – en daarin bevonden zich een aantal gedichten
van zijn hand, die hij gepubliceerd wenste te zien.
De invloed van Reve op Pims poëzie was
overduidelijk. En wel de Meedogenloze Jongens-lyriek. Onder invloed
van Markies Reve – Reve noemde zich zo n.a.v. Markies de
Sade – was er in die gedichten bijzonder veel bejubeling van
meedogenloze spanking op jongensbillen...
Het enige pruimbare gedicht vond ik De
Fluitketel ( het enige waarin voor de verandering eens geen
billenkoek...)
De Fluitketel –
vrij naar Nijhoff
Wij stonden in de
keuken, jij en ik
Ik dacht al
dagenlang: vraag het vandaag
waarover wil je dat
ik schrijf
Juist vangt de
fluitketel te fluiten aan...
Over jou
allerfraaiste lichaamsdeel?
En jij antwoordt,
terwijl je langzaam
het druppelend
water op de koffie giet
Mijn
allerfraaiste lichaamsdeel
dat gaat
jouw geen flikker ân!
Ik bracht die gedichten op de
redactievergadering in. Die bestond toen behalve mijzelf uit Jana
Beranová, Peter Bulthuis
en Rien Vroegindeweij. De redactie zag er unaniem niks in. En het was
aan mij om deze pijnlijke boodschap aan Pim over brengen. Wat onze
onderlinge verhouding niet heeft bevorderd. Integendeel. En dat had
grote gevolgen.
In 2002 marcheerde Pim met de
(afgescheiden) rechtervleugel van mijn Stadspartij, de gemeenteraad
in .Onderweg had die rechtervleugel zijn omvang kolossaal weten te
vermenigvuldigen tot liefst 17 raadszetels. Ik bleef met 1 zetel
eenzaam achter. Wel met het roze en gouden poëzie-envelopje Erotica
(1), dat wel .Dat mocht ik van Pim houden.
In het kielzog van zijn grote voorbeeld
Pim Fortuyn, heeft ook diens tovenaarsleerling Thierry Baudet zich
aan de dichtkunst weten te vergrijpen. Dat gebeurde in de Tweede
Kamer bij de Algemene Beschouwingen in 2018.
Baudet droeg toen het gedicht “Oneindig
wakker” van Menno Wigman voor uit diens bundel “Slordig met
geluk”. Dat gedicht eindigt zo:
... mooie dingen, mooie dingen
allemaal, de treinen waarin ik gezoend heb, het zachte golven van
dranklokalen, een meisjeskamer die naar adel geurt, het woord dat
geen dag zich herhaalt, o, mooie dingen , en mijn mond benoemt het
voor ik me met het domme zwart verzoend heb.
Die laatste regel had Baudet bruut
vervangen door een van eigen makelij: En mijn mond benoemt
het voor ik me met de rituele schijndebatten hier verzoend heb
Het werd aanhoord.
Nederland, u laat
uw poëzie toch niet gijzelen door poëtasters!
Besef
dan toch … dat aldus óók
uw democratie gegijzeld wordt! Gedenk de regel van Lucebert : “de
lyriek is de moeder van de politiek”!
Laat
ons het Parlement in ere herstellen. Laat het weer zijn, wat het
hoort te zijn; het bruidsbed van de democratie...de vergadering van
het weloverwogen woord
!
(1) Zo wat een haf jaar geleden kreeg
ik zo waar een bod op het envelopje. Van een gefortuneerde
Fortuynist. Een ton! Ik heb toen geantwoord dat het niet te koop was.
En dat het naar het Literatuurmuseum gaat .
Kreeg ik prompt een
e-mail: U ontpopt zich als typisch een Rotterdammer, meneer K!100 %
zakelijk! U drijft de prijs op! Gelijk hebt u! Zou ik ook doen! O.K.,
vier ton!
Daar
heb ik op geantwoord dat je tegenwoordig voor vier ton nauwelijks een
(fatsoenlijk) huis koopt in Rotterdam. Dus wat
is dat nou voor bod!
“Wat
is dat nou voor antwoord! “ hoor ik daar nu plots mijn innerlijke
stem zeggen: “Waar is nu opeens het Literatuurmuseum gebleven?
Wat als die Gefortuyneerde je 8 ton gaat bieden of zelfs een miljoen?
Ga je dan toch door de bocht? Ben je uiteindelijk enkel maar een
soort Pieter Omtzigt, althans Beslist Geen Socialist? ”
Commentaar
Mooi verhaal. Edoch
als je met wat poëzie 4 ton kunt verdienen, dan dien je je als een
Limburger te gedragen en niet als een stijve calvinist! Het zou mijn
advies zijn dat geld maar gewoon te incasseren. Van die penningen kan
je het Literatuurmuseum een forse schenking doen en daarnaast ook nog
een mooie bundel van Pims werk laten uitgeven. ( Op roze Japans
geschept papier met vergulde letters als opdruk, bv ...)
Verder heeft K.
Rotterdam indertijd getrakteerd op het Brandgrensproject, een
blijvende en zinnige herinnering aan het Bombardement van 1940.
Als K. 4 ton
opstrijkt is het misschien ook wel wat om Rotterdam te gaan trakteren
op beelden in de
buitenruimte van belangwekkende Rotterdamse vrouwen. K. heeft immers
vaak, helaas zonder resultaat, op het schrikbarende tekort daaraan
gewezen.
Een
suggestie: begin met een beeldje De Uithaalster. Het
eerste meisje dat in de haven betrapt werd, toen zij wat coke uit een
container wilde halen. Toppunt van emancipatie zo iemand!.
Maar zonder
gekheid, K. ! Een flard poëtische Pim weegt niet op tegen de
mogelijkheden, die 4 ton je biedt.
A.Doorgeest
Dit doet mij denken aan een
conversatie met mijn broer die ik had , toen wij beiden jong waren,
erg jong, ten tijde van de Watersnoodramp. Het Carnaval werd toen in
Limburg afgelast. Men vond het niet passend feest te vieren met al
dat leed in Zeeland.
Ik was het met die beslissing eens.
Mijn broer niet. Zijn redenering was als volgt. Als we nou eens op
elk pilsje, dat met de Carnaval wordt geschonken een dubbeltje opdoen
in prijs , dan maken we het totaal bedrag over aan het Rampenfonds.
Dat wordt vast een aanzienlijke som. En daar hebben die Zeeuwen veel
meer aan dan aan gejammer...
Dus...mijn broer was de ECHTE
Limburger, waar of niet?. Ik niet. Ik was blijkbaar op jeugdige
leeftijd al ernstig verhollandst. Zij het anders verhollandst dan
Geert Wilders, dat (gelukkig) wel!
(JoopBNNVARA-Opinie, 11-1- 2024 als:
Poëzie in de Politiek: Reve, Peper & Fortuyn ) (uitgebreid &
bewerkt).
